Het liborschandaal
The London Interbank Offered Rate is een referentierente die in vakkringen uiteraard bekend was, maar voor het grote publiek en beleggers er nauwelijks toe leek te doen. Maar de libor werd berucht toen in 2013 duidelijk werd dat het tarief al sinds 1991 bewust werd gemanipuleerd. De libor werd bepaald aan de hand van een aantal opgaven van grote banken op basis van de rente die zij onderling berekenden voor bepaalde termijnen (vaak korte). Of zich is het dus geen feitelijke rente die gehanteerd wordt maar een gemiddelde van verwachtingen door een groep bankiers. Wat ging er mis met dit percentage?
De libor als basisrente
In de financiële wereld en zeker ook bij het beleggen is er dagelijks behoefte aan een referentierente om bijvoorbeeld de prijs van futures en opties te berekenen, omdat die altijd ook een rentebestanddeel hebben. De Libor was door het korte termijnkarakter met name geschikt om hier als basisrente te dienen, een vaste eenheid waardoor wereldwijd dezelfde prijzen voor bijvoorbeeld opties en futures konden worden berekend. Maar ook elders in de financiële wereld werd dit tarief zeer regelmatig en op grote schaal toegepast. Hierbij moet men dan denken aan bijvoorbeeld swaps, maar ook leningen en zelfs hypotheken (voor een kortere termijn). Gezien het enorme toepassingsgebied van deze referentierente was het ook vanzelfsprekend dat er derivaten beschikbaar kwamen die de libor als basis hadden. En dat betekende dat er erg veel geld te verdienen viel voor iemand die de libor kon beïnvloeden.
De kleine groep bankiers die verantwoordelijk was voor het doorgeven van de data voor de libor moeten al snel beseft hebben dat ze goud in handen hadden als ze zouden samenwerken om het percentage in hun voordeel aan te passen. En vanaf 1991 gebeurde dat dan ook. Een relatief kleine groep besloot doelbewust tot aanpassing van het percentage en verdiende daar enorme kapitalen mee door gebruik te maken van voorkennis om derivaten te kopen. Pas toen men na vele jaren steeds brutaler werd in de manipulatie van het tarief ontstond er argwaan en werd de fraude ontdekt. Omdat het tarief zo veelvuldig en wereldwijd toepassing vond, waren niet alleen de tegenpartijen van de frauderende bankiers gedupeerd door hun handelingen. Over de hele wereld waren overeenkomsten gesloten op basis van een foutief en in eigen belang aangepast percentage. De straffen voor de betrokken bankiers en banken waren erg hoog en inmiddels is er een efficiënte controle op het tarief. Wie momenteel een optie of future aanschaft hoeft zich dus geen zorgen te maken over de berekening van het rentebestanddeel daarin.
